WAAR: Idealisten met een ondernemershart

De duurzame cadeauwinkels van WAAR zijn bezig aan een flinke opmars in Nederland. Je kunt er terecht voor een ‘goed cadeau met een verhaal’.  De filialen schieten als paddenstoelen uit de grond en er lijkt voorlopig nog geen stoppen aan. Hoog tijd om eens te praten met de man achter dit concept. Operationeel directeur Michiel van de Wel is een rasechte optimist. “Wij zeggen nooit nee tegen dingen.”

Van een verrassend middeltje waarmee je frituurvet verandert in een geurkaars tot de tassen van FeuerWear (gemaakt van oude brandweerslangen) bij WAAR vind je het allemaal. Elk product heeft wel een bijzonder verhaal te vertellen, zelfs de kleinste hebbedingetjes. De houten kaarten in de winkel worden bijvoorbeeld gemaakt van resthout dat afkomstig is van een houtproducent uit Zweden die midden in een gecertificeerd houtbos woont. Michiel is zelf helemaal weg van de kleurrijke schrijfboekjes uit Sri Lanka. De (compleet geurloze) boekjes zijn gemaakt van olifantenpoep dat vermengd is met oud papier. Ze stralen volgens Michiel precies uit waar de winkel voor staat: ze zijn usable, Fair Trade, duurzaam en hebben een Westerse look. Vrijwel alle spullen in de winkel zijn overigens usable. “Je zult bij ons niet snel beeldjes of hangertjes vinden. Daar kun je niets mee en vroeg of laat belanden ze allemaal in een la”, legt Michiel uit.

Crowdfunding

Hoewel hij officieel operationeel directeur is, vindt Michiel dat maar een nare term. ”Ik ben winkelbaasje”, grapt hij. “Ik hou niet zo van die ouderwetse structuren. We zitten met acht mensen op kantoor en iedereen heeft evenveel te zeggen. Ze hebben allemaal een eigen discipline en ik vertrouw op hun expertise”, licht hij toe. WAAR begon officieel meer dan tien jaar geleden als stichting onder de naam Fair Trade Shop. Sindsdien zijn er heel wat slagen gemaakt. Het is inmiddels een commercieel bedrijf met maar liefst 21 vestigingen door heel Nederland. “In 2012 hadden we pas zeven winkels en we zijn toen een crowdfundingactie opgestart om meer filialen te kunnen openen. We hadden de lat op 25.000 euro gelegd, dat is het geld wat ervoor nodig is om een nieuwe winkel te financieren. Binnen drie dagen was er 27.000 euro opgehaald. Dat was echt mooi om te zien”, vertelt Michiel enthousiast.

Geen tweede Wereldwinkel

Is WAAR met al zijn duurzame fair trade producten niet gewoon de welbekende Wereldwinkel in een nieuw jasje? Michiel vindt van niet. “Bij de Wereldwinkels ligt de focus erg op het buitenland, met veel etnische producten. Wij kijken natuurlijk ook naar het buitenland, maar wij vragen zo’n lokale mandenboer wel of hij behalve traditionele manden ook een strakke, westerse variant kan maken. We koppelen dan ook vaak westerse ontwerpers aan buitenlandse leveranciers.” WAAR’s visie is overigens wel praktisch hetzelfde, namelijk dat biologisch, duurzaam en fair trade de norm zou moeten worden.

Fair trade niet per se duurder

Veel producten van WAAR dragen het Fair Trade label. Dit houdt onder meer in dat de producenten een eerlijke prijs voor hun producten ontvangen. Dit is overigens niet de reden dat deze producten vaak wat duurder zijn dan normaal. “Producten worden niet duurder doordat de mensen die ze maken een eerlijk loon krijgen. De volumes die worden afgenomen zijn de bepalende factor voor de verkoopprijs. Het is een hardnekkig gerucht dat handelaren behoorlijk afschrikt”, verzucht Michiel. Maar is wat jullie doen dan niet slechts een druppel op de gloeiende plaat? Michiel: “Misschien wel, maar een druppel op de gloeiende plaat geeft in elk geval een hoop gesis! Wij willen graag een voorbeeld zijn voor de markt om te laten zien dat het wél mogelijk is om het bedrijfsleven te verduurzamen.”

Zero waste

Collega directeur Alec Clement kwam dit jaar als nieuwkomer binnen op plaats 95 in de Duurzame 100 van het dagblad Trouw. De krant prijst hem vanwege de focus op fair trade en duurzaam, maar ook omdat hij mensen met afstand tot de arbeidsmarkt probeert te betrekken in het bedrijfsleven. Michiel: “Wij werken vanuit een zero waste principe in onze winkels. Niet alleen op het gebied van verpakkingen, maar ook bij het benutten van talent op de arbeidsmarkt. Voor onze horeca werken wij bijvoorbeeld samen met Siza. Via hen komen mensen met een fysieke of mentale beperking bij ons aan het werk. Voorwaarde is wel dat het een leertraject is en geen dagbesting. Daarvoor hebben we gewoon geen ruimte. Onze krachten worden klaargestoomd voor de arbeidsmarkt. Ze worden vrij gelaten in hoe lang ze daarover doen, er is geen druk. En ja, de werknemers worden betaald uit subsidies, maar zal ik je eens wat vertellen? Mensen op deze manier laten werken is de helft goedkoper dan de dagopvang.”

Grote dromen

“Wij zeggen altijd ja tegen alles”, lacht Michiel. “Het is in de eerste plaats belangrijk dat we ergens een goed gevoel bij hebben, daarna kijken we daar eventuele problemen.” Zo ontstond ook het idee voor een heus WAAR-festival. Hoe het er precies uit gaat zien, weet Michiel nog niet, maar hij staat zichzelf toe om even te dromen. “Een festival is een van de dingen die ik het liefst zou willen. Het zou een uniek feest moeten zijn dat opgezet wordt zonder gebruik te maken van stroom, dus ook niet van zonnepanelen of iets dergelijks. We zijn bezig te kijken hoe we met zeecontainers een versterkt geluid kunnen maken, zodat je geen boxen nodig hebt. We weten dat het mogelijk is, maar zijn er niet helemaal zeker van of het ook gaat met grote podia. Het festival moet ergens bij het water plaatsvinden, want je moet zonder elektriciteit je bier ergens koel kunnen houden. Je koopt geen kaartje, maar een tasje met een beker. Zonder beker kom je het festivalterrein niet op en kun je bovendien niets drinken, want wij hebben geen bekers. Het festival zou moeten plaatsvinden op de langste dag van het jaar, zodat je zo lang mogelijk zon hebt. Anders is het feestje wel heel snel afgelopen”, besluit hij.