Super Local tackelt maatschappelijke problemen met zijn design

Luc van Hoeckel (27) en Pim van Baarsen (27) studeerden allebei af aan de Design Academy in Eindhoven. Ze gooiden de traditionele gedachten met betrekking tot design overboord en stortten zich met Super Local volledig op ‘social design’.

Social design

Het blijkt moeilijk om in het kort uit te leggen wat social design is. Het is een nieuwe manier van denken in de designwereld, Super Local pioniert dan ook.  “Tijdens onze opleiding raakten we gefascineerd over het feit dat 90 procent van de bevolking zich geen design kan veroorloven, terwijl er wel degelijk behoefte is aan goed ontworpen producten. We misten het hogere doel en zijn ons toen meer gaan richten op social design. Dit is design waarbij de ontwerper zich op maatschappelijke en sociale issues richt. Wij werken voornamelijk in ontwikkelingslanden. We proberen daar met lokale middelen een oplossing te vinden voor deze problemen”, vertelt Luc enthousiast. Pim: “Wij maken veel gebruik van design thinking. Dat is een probleem oplossende manier van werken, waarbij je denkt vanuit de gebruiker.” Dit gegeven komt mooi naar voren in een project dat de heren in Malawi deden. Ze ontwierpen daar een collectie van 10 producten in samenwerking met een social business speciaal voor de lokale ziekenhuizen. De collectie varieert van onder andere een ziekenhuisbed tot room divider en producten voor in de operatiekamer als een instrumenttrolley. Luc: “Als westerling kijk je gewoonweg heel anders tegen zaken aan, daarom hebben we met wel 8 ziekenhuizen brainstormsessies gehouden om erachter te komen waar behoefte aan was. Zo hebben zij bijvoorbeeld geen behoefte aan dure ziekenhuisbedden naar EU-standaarden met 10 verschillende standen. Hun vraag was heel basaal.”

Ontwikkelingslanden

Dat de heren vooral actief zijn in ontwikkelingslanden is geen toeval. In ons land is alles volgens hen zo goed geregeld dat er minder behoefte is aan social design. Luc: “Natuurlijk zijn er wel groepen waarvoor je iets zou kunnen doen, zoals ouderen of mensen met een beperking. Desalniettemin gaat het in een ontwikkelingsland over zaken van een hele andere orde: voedsel, water, scholing of medische zorg. Bovendien heb je in Nederland alle grondstoffen voor handen en in derdewereldlanden is het juist de uitdaging om met zo min mogelijk materialen toch een compleet project neer te zetten. Je moet hier creatief voor kunnen denken.” Daarnaast loopt het duo in ons eigen land vaak tegen een muur van regels, wat in ontwikkelingslanden niet het geval is. “We probeerden ooit een project met probleemjongeren op te zetten in Nederland, maar moesten daarmee stoppen omdat het ons door de wirwar van regels onmogelijk gemaakt werd”, vertelt Pim.

Holy Crap

Super Locals nieuwste project Holy Crap gaat over het afvalprobleem in Nepal. Toen ze voor een ander project in het land waren, verbaasde de jongens zich erover dat er overal bergen afval op straat lagen. In Nepal wordt het afval niet gesorteerd, waardoor ongeveer 60 procent van de herbruikbare materialen op de afvalhoop terecht komt. Het idee is om ieder gezin zijn eigen afval te laten scheiden in een persoonlijke afvalemmer. Die emmer wordt gescand door de vuilnismannen en voor elke goed gesorteerde zak ontvangt het gezin punten. Deze credits kunnen later door het betreffende gezin worden ingewisseld voor bijvoorbeeld beltegoed, kortingen of producten. Pim: “We staan te trappelen om te beginnen. Het vooronderzoek is al gedaan, maar de recente aardbeving heeft wat roet in het eten gegooid. Je kunt je voorstellen dat de Nepalezen wel even wat anders aan hun hoofd hadden.”

Niet onderwijzen

Waar ontwikkelingshulp van oudsher uitgaat van kennis, materieel en zelfs geld brengen, werkt Super Local liever vanuit de potentie vanuit het land zelf. Alle oplossingen zijn lokaal te vinden. Pim: “Wij willen mensen niet onderwijzen. Onze samenwerking is gebaseerd op een gelijkwaardige relatie waarin wij onze kennis, ervaring en cultuur met elkaar uitwisselen.” Luc: “Doordat wij ondernemers van het begin af aan betrekken bij onze plannen, zijn ze heel gemotiveerd om er wat van te maken. Wij laten ze zien hoe ze zelf hun geld kunnen verdienen met productie. Ze voelen vaak grote verantwoordelijkheid. Dat is ook wel een deel van onze signatuur. We zorgen er altijd voor dat de ondernemers de productie zelfstandig voort kunnen zetten als wij weg gaan.” Een duidelijk voorbeeld hiervan zijn de starterspakketten die het tweetal maakte voor beginnende ondernemers in Uganda. In die pakketten zitten alle tools om zelfstandig een zalfproductie op te zetten. De ondernemers kunnen die zalf vervolgens op kleine schaal verkopen om zo wat inkomsten en daarmee autonomie te genereren. Deze pakketten kunnen overigens net zo makkelijk tools bevatten voor het vlechten van manden of het produceren van honing. Het is maar net wat de behoefte is in het land.

Spelen in de ambulance

Het project waaraan het designteam het meeste plezier aan beleefde, was de realisatie van een collectie speeltoestellen in Malawi. Dit deed Super Local voor de social business Sakaramenta. Het plan was meteen een succes. Pim: “Die mannen van Sakaramenta hebben niet eens kerstvakantie gehad, zoveel aanvragen waren er.” Nadat er 2 maanden waren verstreken, vroeg een orthopedisch ziekenhuis of het duo de parkeerplaats niet wilde ombouwen tot speelplaats. Ondanks dat ze al tot over hun oren in het werk zaten, gingen akkoord. “We zagen op een gegeven moment op een sloop twee kinderen spelen in een oude auto en kwamen zo op het idee om een afgedankte ambulance om te bouwen tot speeltoestel. Je had die werklui moeten zien kijken toen we met een oude ambulance aankwamen. Dat ding was zo gaar. Het was echt een kolossale klus om er wat van te maken. We hadden nog maar 1 maand en iedereen raadde het ons af.  We hebben het project met zweet in onze bilnaad afgemaakt, maar het is gelukt”, vertelt Luc trots. Pim voegt eraan toe: “De opening van de speeltuin was fantastisch. Je had het moeten zien. De lokale zusters zaten op de wipkip, er gleed er een chirurg van de glijbaan en de kok zat achter het stuur van de ambulance. Tegenwoordig is het echt een ontmoetingsplek geworden, er zit zelfs een cafeetje naast. En de kers op de taart: De speeltoestellenproductie heeft inmiddels zo veel winst gemaakt dat Sakaramenta Super Local in het begin van het voorjaar weer konden inhuren. “Een duurzamere groei kun je je haast niet bedenken als je nagaat dat er na de collectie met speeltuintoestellen extra mensen zijn aangenomen. Daarnaast is de werkplaats zelfs geprofessionaliseerd om de grote vraag aan te kunnen”, vertelt Luc.